Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych

Państwowy Monitoring Środowiska
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska

Podstawowe informacje


  • Grupa: siedliska naskalne i jaskinie
  • Lata monitoringu: 2013-2014, 2024
  • Liczba stanowisk: region kontynentalny: 36; region alpejski: 27
  • Termin monitoringu: optymalnie dwukrotnie w ciągu danego roku, latem i zimą, najlepiej w lutym i sierpniu.
  • Opis siedliska:

Jaskinie są podziemnymi tworami, obejmującymi pustki skalne pochodzenia naturalnego, wypełnione powietrzem lub wodą, mogą mieć różną genezę i występują w różnych typach skał. Największe skupiska jaskiń występują w górach i na wyżynach. Cechami charakterystycznymi wyróżniającymi środowisko jaskiń od innych siedlisk są brak światła, specyficzny mikroklimat i warunki wodne oraz ograniczenie przestrzenne uwarunkowane kształtem i wielkością pustek podziemnych. Pod względem warunków mikroklimatycznych wyróżnia się generalnie dwa typy jaskiń: jaskinie o klimacie statycznym (z jednym otworem i stosunkowo stabilną temperaturą oraz stabilną, wyższą niż na powierzchni wilgotnością) oraz jaskinie o klimacie dynamicznym (o dwu lub więcej otworach, zmienną temperaturą oraz wilgotnością, a także ruchem powietrza tzw. przewiewem). Natomiast środowisko części przyotworowych jaskiń jest w mniejszym lub większym stopniu zbliżone do warunków zewnętrznych.

Organizmy zamieszkujące jaskinie wykazują różny stopień przywiązania do nich. Zazwyczaj wyróżnia się zamieszkujące środowisko wodne: stygobionty, stygofile, stygokseny i zamieszkujące środowisko lądowe odpowiednio: troglobionty, troglofile, troglokseny. Stygobionty i troglobionty to organizmy przystosowane do życia wyłącznie w jaskiniach, zaś stygofile i troglofile to organizmy żyjące w jaskiniach ale mogące również egzystować w innych biotopach o zbliżonych warunkach środowiskowych. Natomiast stygokseny i troglokseny są to organizmy, które nie przechodzą całego cyklu życiowego w jaskiniach, a pojawiają się w nich przypadkowo lub okresowo, zazwyczaj w okresie niesprzyjających warunków atmosferycznych. Do zwierząt najczęściej wymienianych w tej grupie należą nietoperze.

Typowe gatunki roślin


Specyfika jaskiń, w szczególności brak światła wyklucza obecność roślin zielnych poza strefą przyotworową. W strefie przyotworowej występują w szczególności mchy i paprocie, a typowymi przedstawicielami są:

Zanokcica murowa Asplenium ruta-muraria

Zanokcica skalna Asplenium trichomanes

Poniżej wymieniono przykładowych przedstawicieli fauny jaskiń:

Arrhipalites pygmaeus

Mopek zachodni Barbastella barbastellus

Centromerus sylvaticus

Choleva agilis

Mroczek pozłocisty Eptesicus nilssoni

Zatoczek malutki Gyraulus crista

Heteromurus nitidus

Ischyropsalis hellvigii

Lepthyphantes flavipes

Lepthyphantes leprosus

Lepthyphantes nebulosus

Sieciarz jaskiniowy Meta menardi

Meta merianae

Nocek Bechsteina Myotis bechsteinii

Nocek Brandta Myotis brandtii

Nocek łydkowłosy Myotis dasycneme

Nocek rudy Myotis daubentonii

Nocek duży Myotis myotis

Nocek wąsatek Myotis mystacinus

Nocek Natterera Myotis nattereri

Neobisium muscorum

Tkaniec Nesticus cellulanus

Nasosznik drobny Pholcus opilionoides

Gacek brunatny Plecotus auritus

Gacek szary Plecotus austriacus

Prosionek szorstki Porcellio scaber

Porrhomma wypukła Porrhomma convexum

Porrhomma egeria

Porrhomma pallidum


Ocena stanu ochrony

Raporty do KE

  • 2007: FV (ALP), U1 (CON)
  • 2013: FV (ALP), FV (CON)
  • 2019: FV (ALP), FV (CON)

Szybki dostęp